H ψυχολογία του αθλητισμού μελετά και αναλύει τη συμπεριφορά των ατόμων που ασχολούνται με αυτόν. Έχει παρατηρηθεί από έρευνες πως οι αθλητές/τριες τον περισσότερο χρόνο τους τον αφιερώνουν στην προπόνηση.
Οι επίπονες προπονήσεις, η πίεση και το άγχος που αισθάνoνται, κυρίως στους αγώνες, για την νίκη επηρεάζει δυσμενώς την αυτοπεποίθηση τους, λόγω των απαιτήσεων τους για υψηλή απόδοση, ώστε να επιτευχθεί η ζητούμενη απόδοση που ως αποτέλεσμα έχει να παραμελείται η ψυχολογική προετοιμασία τους και κατά συνέπεια η απόδοσή τους.
Η ανάπτυξη ψυχολογικών δεξιοτήτων είναι ζήτημα υψίστης σημασίας κατά την διάρκεια ενός αγώνα. Οι σκέψεις και τα συναισθήματα ενός αθλητή επηρεάζουν σημαντικά τον τρόπο με τον οποίο αγωνίζεται. Στον αγωνιστικό αθλητισμό κάθε άθλημα έχει τις ιδιαιτερότητές του και οι απαιτήσεις για απόδοση διαφέρουν από άθλημα σε άθλημα. Η συναισθηματική κατάσταση των παικτών μεταβάλλεται συνεχώς κατά την διάρκεια του αγώνα. Αισθάνονται χαρά, ένταση και διασκέδαση, αλλά και θυμό, λύπη, απογοήτευση, ενώ συνήθως κατηγορούν τον εαυτό τους για τα λάθη τους. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των αθλητών/ αθλητριών, καθώς και η αβεβαιότητα της έκβασης ενός αγώνα δημιουργούν την αύξηση της φυσικής τους διέργεσης.
Αιτίες δημιουργίας του άγχους
Το άγχος είναι ένα συναίσθημα δυσθυμίας και προέρχεται από την υποκειμενική βίωση μιας απειλής ή καταστάσεων με αβέβαιη έκβαση.
Οι αιτίες δημιουργίας του άγχους στον αθλητισμό που αισθάνεται ο αθλητής/αθλήτρια είναι η αβεβαιότητα σχετικά με το αποτέλεσμα και η σημασία του αποτελέσματος.
Χαρακτηριστικά άγχους:
- Το άγχος κατάστασης (state anxiety) είναι μια άμεση συναισθηματική κατάσταση, η οποία χαρακτηρίζεται από ανησυχία, φόβο, ένταση, και αύξηση της φυσιολογικής διέργεσης. Είναι υψηλότερο σε αθλητές/αθλήτριες ατομικών αθλημάτων από ότι σε αθλητές ομαδικών.
- Το χαρακτηριστικό άγχος (trait anxiety), είναι η προδιάθεση να αντιλαμβάνεται κανείς συγκεκριμένες περιβαλλοντικές καταστάσεις, ως απειλητικές και ανταποκρίνεται σε αυτές τις καταστάσεις με αυξημένο άγχος
- Γνωστικό άγχος (cognitive anxiety), είναι το νοητικό στοιχείο του άγχους το οποίο προκαλείται από ψυχολογικές καταστάσεις, όπως ο φόβος της αποτυχίας και η απώλεια της αυτοεκτίμησης.
- Το σωματικό άγχος ( somatic anxiety), είναι ένα σωματικό στοιχείο του άγχους και αντιπροσωπεύει την αντίληψη φυσιολογικών αντιδράσεων, όπως ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή, το σφίξιμο στο στομάχι και η μυϊκή ένταση.
Το άγχος συνήθως εμφανίζεται στα κρίσιμα τελευταία κρίσιμα λεπτά ενός αγώνα. Σύμφωνα με το μοντέλο καταστροφής άγχους και απόδοσης, σχέση μεταξύ της απόδοσης και του σωματικού άγχους εξαρτάται από τα επίπεδα γνωστικού άγχους του αθλητή.
Το μοντέλο του ανεστραμμένου U
Ένα από τα νεότερα μοντέλα που έχουν δοκιμαστεί, για να εξηγήσουν τη σχέση μεταξύ της επίδοσης και του άγχους είναι η σχέση του ανεστραμμένου U. H θεωρία αυτή δηλώνει ότι η σχέση μεταξύ της απόδοσης και της διέγερσης είναι καμπυλόγραμμη και ότι σχηματίζει ένα ανεστραμμένο U, που σημαίνει πως η διέγερση σε λογικά πλαίσια αυξάνει την απόδοση. Ωστόσο, εάν η διέγερση αυξηθεί πέρα από το επιτρεπτό σημείο, η απόδοση μπορεί να χειροτερέψει. Όταν το επίπεδο της αυτοπεποίθησης είναι χαμηλό, θα είναι χαμηλό και το επίπεδο της απόδοσης. Καθώς αυξάνεται η αυτοπεποίθηση αυξάνεται και η απόδοση μέχρι ένα σημείο το οποίο είναι το βέλτιστο επίπεδο της αυτοπεποίθησης. Περαιτέρω αύξηση της αυτοπεποίθησης από αυτό το σημείο δημιουργεί μείωση της απόδοσης.
Βιβλιογραφία
1. Δογάνης, Γ. Κ. (2010). Αθλητική Ψυχολογία; Επιστημονική Τεκμηρίωση & Εφαρμογές. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Χριστοδουλίδη.
2. Ζέρβας, Γ. (2002). Ψυχολογία φυσικής αγωγής & αθλητισμού. Αθήνα: Αυτοέκδοση.
3. Θεοδωράκης, Γ., Γούδας, Μ., & Παπαϊωάννου, Α. (2016). Ψυχολογική υπεροχή στον αθλητισμό. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη 4.Καλπάκογλου,Θ. (1997). Άγχος και Πανικός. Γνωσιακή θεραπεία. Αθήνα: Αυτοέκδοση
Πηγή 1ης δημοσίευσης: Πύλη Ψυχολογίας – Psychology.gr
